Bizkaiko Batzar Nagusiek kontserbagileen lanbidearen bost mendeak omentzen dituzte

Bizkaiko Batzar Nagusiek ahotsa ematen jarraitzen diete iraganean beren lanarekin lurraldearen aurrerapenean lagundu zuten emakumeei. Oraingoan, Bizkaiko Ganberak, martxoaren 8aren ospakizunarekin bat eginez, liburu bat argitaratuz eta erakusketa bat antolatuz omendu nahi ditu KONTSERBAGILEAK, XVI. mendetik Bizkaiko portuetako lonjetan arraina lantzen aritu diren emakumeak.

Indarra, irmotasuna eta determinazioa medio, emakume hauek ezinbesteko pieza bihurtu ziren Bizkaiko ekonomiaren garapenean, nahiz eta, beste lanbide batzuetan gertatu bezala, non emakumeak funtsezko papera izan zuen, gizarteak haien lana luzean zehar ikusezin bihurtu zuen.

Azken urteetan, Berdintasun Planaren bultzadari esker, Bizkaiko Parlamentuak emakumeek egindako lanak aldarrikatzen eta ikusgarri egiten joan da, gizartean onartuak zeuden zein aitortza gutxiago izan duten lanbideak. Iaz, ekimena portuko kargatzaileen lanbideari eskaini zitzaion. Aurten, kontserbagileen txanda da, bost mendez emakumeen eskuetan egon den lana. Itsasadarrean barkuak arrastatzen zituzten sirgulariak, Gerra Zibilaren ostean Bizkaiko hainbat fabrikatan lan egin zuten langileak edo baserrietan lurra lantzen aritu ziren emakumeak bezala, kontserbagileak ere Batzar Nagusiek ikerketa, argitalpen eta erakusketen bidez landu dituzten gaien parte dira.

“Lanbidez: kontserbagile” erakusketa
“Lanbidez: kontserbagile” erakusketak lanbide hori ahanzturatik ateratzeko helburua du. Eskuragarri dagoen dokumentazioari esker eta batez ere Amaia Apraiz Sahagún eta María Romano Vallejo ikerlarien lanari esker, badakigu emakume kontserbagileak XVI. mendetik aurrera izan zirela. Lanbideak jarraitzen du, baina lan-baldintzen hobekuntzak eta aurrerapen teknologikoak medio, lanaren egunerokoa ez da lehengoarekin alderatzeko modukoa.

Datorren martxoaren 11n, asteartea, 18:30ean, ikerketaren egileek hitzaldi bat eskainiko dute Batzar Nagusien Biltzar Aretoan, liburuan jasotako kontserbagileen historiaren berri emateko. Ondoren, erakusketaren bisita gidatua egingo da. Sarrera doakoa izango da, aforoa bete arte.

Erakusketaren edukia
Erakusketak argazkiak, dokumentuak, litografiak, koadro baten erreprodukzioa, testigantzak jasotzen dituen bideo bat eta hainbat tresna biltzen ditu (lanabesak, sareak, jantziak…), Bizkaiko portu arrantzaleen industria-sarearen biziraupenerako funtsezkoa izan den lanbide honen garrantzia azpimarratuz.

Erakusketa hau Bilbon egongo da ikusgai apirilaren 25era arte. Materiala Apraiz eta Romanoren ikerketa-lanaren parte da, eta hauek hainbat erakunderen laguntza altruistari esker osatu dute: Campos, Zallo, Arroyabe, Ortiz, Serrats eta Olasagasti kontserbak, Arte Ederren Museoa, Euskal Museoa, Arrantzaleen Museoa, Bizkaiko Foru Artxiboa, Kaia Elkartea (Santurtzi), Garavilla familia, Jon Fernández García de Iturrospe familia (Santurtzi) eta Iñaki Markaida.

Bizkaiko Batzar Nagusien konpromisoa
Erakusketaren aurkezpenean, Bizkaiko Batzar Nagusietako presidente Ana Otadui Biterik adierazi du erakusketa honen helburua dela “emakumeen benetako ekarpena aldarrikatzea eta haien ikusgarritasuna bermatzea, mendeetan ukatua izan zaiena berreskuratuz”.

Bizkaiko Batzar Nagusiek gizarteari hurbiltzeko jarrera dinamikoa izan dute beti, haien eginkizun instituzionala gaindituz eta artea, historia, ondarea eta berdintasuna sustatzen dituzten proiektuak babestuz. Ganberak berdintasunerako plana onartu zuen lehenengoetariko erakundea izan zen Espainian, Nafarroako Parlamentuaren ondoren bigarrena. Plangintza horren helburu nagusietako bat da emakumeek Bizkaiaren aurrerapenean izandako lana balioan jartzea.

Kirmen Uriberen poema

Argitalpenak Kirmen Uribe idazlearen poema bat ere jasotzen du, kontserbagileen hainbat belaunaldi izan dituen Ondarroako familia batekoa baita:

FABRIKATIK ETXERA ITZULTZEN DIREN EMAKUMEAK

Nire amona kontserba fabrikan aritzen zen.
Nire ama ere bai, eta nire izebak.
Langileak ziren, ez etxekoandreak.

Edo, agian, biak ziren aldi berean.
Gustatzen zitzaidan lanetik zetorrela ekartzen zuen usaina.

Arrain usaina, izerdi eta gatzun zaporea.
Haiek gorroto bazuten ere.
Kendu ezinezko usaina, ahaztu ezinezko kiratsa.

Etxean ere jarraitzen zuten lanean,
sukaldeko mahai gainean antxoak garbitzen,
ni azpian jolasten nintzela.

Zortea izanez gero, zerbait dastatzen uzten zidaten.
Goxokiak baino nahiago nituen antxoak,
baina nire lagunek barrez egiten zidaten.

Beste garai batzuk ziren.
Orduan emakumeek abesten zuten fabrikan,
eta nagusiek baimena ematen zieten
haurrei bularra emateko.

Guztiak batera hartzen zuten atsedenaldia.
Harri hormaren kontra bermatuta,
eguzkia hartzen zuten edo begiak itxita erretzen zuten.

Haientzat bake une bat zen.
Lana, senarra eta seme-alabak ahazteko momentua.

Urte pila bat geroago,
nik ere begiak ixten ditut,
euren bake une hura bilatuz.

Ahoa irekitzen dut,
esperoan,
emakume baten eskuak
antxoa zati bat oparituko didan.

Mahai gainetik zetorren opari hura,
nik azpian jolasten nuen bitartean,
bakarrik, haiek lanean ari zirelako.

Erakusketa

Erakusketa apirilaren 25era arte egongo da zabalik Bizkaiko Batzar Nagusien erakusketa aretoan (Hurtado de Amezaga, 6 – behe solairua, Bilbo). Sarrera doakoa da.

Liburua deskargatu: “Kontserba-fabriketako andrazkoak BETI ESKAMAK BETI ESKAMAK KENTZEN”